Ik werd deze week door een journalist gevraagd om input te geven voor een kritisch artikel over 'werken voor startups'. Een stuk dat zou verschijnen in opvolging van het boek van Dan Lyons over werken in een startup in de VS. Omdat de journalist natuurlijk niet de ruimte heeft om mijn volledige blabla over te nemen (en dat is ook niet de bedoeling) heb ik de antwoorden op zijn vragen hieronder overgenomen.
1) Klopt het volgens u dat werknemers bij startups vaak zeer lange werkdagen moeten maken, in ruil voor een zeer mager loon?
Deze vraag komt rechtstreeks uit het recent verschenen boek, en dat zal voor een deel wel kloppen. We mogen echter de Amerikaanse situatie niet 1 op 1 copiëren naar Europa. In de US, zeker in de hype-zones Silicon Valley, New York & Massachusetts, wordt op een andere manier verloond. Je moet om te beginnen al een combinatie maken van vast loon en deelname in aandelen. Ook wat werkuren betreft is de situatie niet helemaal vergelijkbaar. Maar laat ons dan eens kijken naar de realiteit bij ons. - De meeste startende bedrijven zullen per definitie geen grote betalers zijn omdat ze eenvoudigweg weinig geld hebben. Ook de ondernemers zelf betalen zichzelf geen of een heel laag loon uit om het bedrijf van de grond te krijgen. Wie snel met een dikke bedrijfswagen wil rijden moet dus inderdaad niet bij een startup gaan werken. - Anderzijds is het dan weer net heel motiverend om aan een nieuw idee te kunnen werken, en daarop ook daadwerkelijk impact te kunnen hebben. In een klein team heb je als individu meer impact dan in een mega-organisatie. Gevolg daarvan is natuurlijk dat mensen gemakkelijker lange dagen werken en ook in het weekend met plezier een tandje bijsteken. En na een tijdje wordt dat ook van iedereen verwacht in de organisatie, ook als je vriendin jarig is of al je vrienden op een zonnig terrasje zitten.
Samengevat: Laat twee keer de 'zeer' uit je vraag en dan is het antwoord: ja bij veel startups in Europa is dat ook zo.
2) Hoe slagen startups er in om desondanks aantrekkelijk te blijven?
Zoals hierboven al aangegeven is het intrinsiek motiverend om mee te kunnen bouwen aan een ambitieus project en daar ook nog concreet het resultaat van te zien. Daarnaast zie ik nog twee redenen: 1. Startups werken voor hun key-medewerkers met aandelen (of opties) om mensen te binden. Dat is een objectieve reden om voor een startup te kiezen. Op korte termijn brengt dat niets op, maar om lange termijn is dat misschien een lotto ticket (of toch een mooie bonus). Maar de kans is tamelijk klein dat dat gebeurt (zie volgende vraag). 2. In startups heerst in veel gevallen een millennial-vriendelijke cultuur. Een goede ondernemer, die zelf in veel gevallen tot die generatie behoort, heeft oog voor wat zijn teamleden belangrijk vinden. Dat gaat van een drink op vrijdag, over een ping-pong tafel in het kantoor tot en met de waarden die het bedrijf aanhoudt (ecologisch, sociaal verantwoord, ...). Zo kiezen jonge mensen bewust voor bedrijven met een diep "doel", bedrijven die iets willen veranderen in de wereld op een positieve manier. Je zou het zingeving kunnen noemen.
3) Loopt een avontuur bij een startup niet vaak op een ontgoocheling uit, omdat onvermijdelijk maar een klein deel succesvol wordt?
Ja, dat is zo. En er gaan ook steeds meer stemmen op die dat aanklagen. We zien ook dat klassieke spelers in die sector aan de verkeerde kant duwen. Ze pushen de startups om zo snel mogelijk zo veel mogelijk geld op te halen om daarmee hun virtuele waarde te boosten naar de volgende financieringsronde toe. Dat leidt tot een gigantische verspilling van financiële middelen (de funding hype) maar ook van menselijk kapitaal. Getalenteerde mensen worden over het randje geduwd en men hoopt dat ze leren vliegen onderweg naar beneden. Er ontstaat nu gelukkig stilaan een nieuwe cultuur waarbij mensen begeleid worden in hun groei naar ondernemerschap. Op die manier kunnen we op een veel efficiëntere manier innoveren en stijle ambities waarmaken. Een goede mentor springt mee en legt onderweg uit hoe je best je vleugels uitslaat. Aan het einde van de rit zullen er nog altijd maar een beperkt deel van de ondernemers slagen van de eerste keer, dat is inherent aan ondernemen. Maar als je na een mislukt project opnieuw kan starten zonder veel kleerscheuren, dan maak je met de opgedane kennis meer kans op succes de volgende keer.
4) Verschuilen startups zich niet vaak achter een façade van marketingtaal om zichzelf succesvoller en aantrekkelijker voor te stellen dan ze zijn?
"Fake it until you make it" is een credo dat in startup middens gehoord wordt, maar ze hebben dat ook maar opgepikt van andere - klassieke - bedrijven. Het is niet gemakkelijk om en bedrijf zonder referenties van de grond te krijgen, dus de neiging om het verhaal met een pak extra saus te serveren is groter bij startups. Maar hier zie ik andermaal een groot verschil tussen Europa en de VS. Aan de andere kant van de oceaan wordt er altijd meer overdreven, zeker bij de gehypedte startups. In België zie ik die niet zo veel verschijnen, wij hebben dan weer net iets te weinig fierheid over wat we gerealiseerd hebben waardoor we de waarde eerder 'undersellen'. Maar finaal worden de medailles aan de eindstreep afgeleverd, dus een ondernemer die substantieel meer beloofd dan wat zij ooit kan waarmaken zal geen duurzaam bedrijf uitbouwen.
Hierbij nog even een link naar het artikel in Apache: https://www.apache.be/2016/05/20/achter-de-facade-van-de-start-upcultuur/