Nu ongeveer de hele wereld actief is in de wondere wereld van sociale media is het hoog tijd om na te gaan waarom mensen in godsnaam online "social" willen zijn. Wat is hun motivatie, wat drijft ze? Een tiener die avond na avond op Netlog bezig is één of meerdere profielen te onderhouden word zeker gedreven door andere factoren dan de programmeur die tussendoor zijn Facebook status updated. En wie zijn of haar LinkedIn profiel up-to-date houdt heeft niet noodzakelijk dezelfde drijfveren als de zoveelste social media expert die rigoureus een online personal brand bouwt.
Klassieke onderzoekers zouden het antwoord op de "waarom" vraag waarschijnlijk zoeken aan de hand van demografische profielen. De kids en teens in één hoek en in de andere hoeken de oudere leeftijdsgroepen. Vrouwen en mannen netjes afzonderlijk bekijken en dan nog een verschil maken tussen plattelandsbewoners en stedelingen. Ik vrees echter dat deze aanpak niet zal volstaan om klaarheid te scheppen in deze materie.
Een fenomeen van de omvang van "Social Media" kan enkel ontstaan als er een diepgewortelde motivatie is waarom mensen erin meestappen. Het is namelijk niet zomaar een mode, iets wat binnen het jaar terug over gewaaid is. Sociale media zijn hier om te blijven, en dat kan alleen omdat mensen goede redenen hebben om ze te gebruiken.
Dus moeten we op zoek naar de motivatoren, eerder dan hokjes te bouwen om "gebruikers" in te steken. Meneer Maslow's behoeftenhiërarchie biedt hiervoor een interessante ingang. Voor wie het lijstje niet meer in het hoofd heeft:
1. fysiologische behoeften
2. behoeften aan veiligheid
3. behoefte ergens bij te horen
4. behoefte aan waardering
5. behoefte aan zelf-realisatie
De fysiologische behoeften en veiligheid zie ik niet zo direct bevredigd worden via sociale netwerken. In tegendeel misschien, al te veel openheid over jezelf kan leiden tot een gevoel van onveiligheid. Denk maar aan de vele stadslegenden die de ronde doen, onder andere over leeggeroofde huizen tijdens de vakantie van Facebookers.
"Er bij horen" anderzijds is naar mijn mening één van de belangrijkste motivatoren om lid te worden van deze of gene community site. Iedereen wil eigenlijk wel ergens bij horen, van de puber die één of andere rockband aanhangt tot gepensioneerden die fan zijn van kleurenwiezen. Het gaat hier typisch om een motivatie die samen hangt met de groep, met de anderen in de community. De één haalt voldoening uit het simpele feit lid te zijn van een groep, anderen doen het dan weer om community leden te helpen.
Een trapje hoger is de hang naar waardering. Mensen willen erkend worden voor wat ze kunnen of weten. En waar kan je dat beter tonen dan bijvoorbeeld op Twitter. Heb je een scoop opgepikt of ben je tot een geniaal inzicht gekomen? Gooi het online en erkenning en eeuwige roem zullen jouw deel zijn. Tenslotte is met wat creativiteit zelfs het hoogste stadium van Maslow's piramide - zelfrealisatie - bereikbaar via social media.
Daarnaast is er tevens de motivatie van "het spel". Sommige mensen worden ook gedreven door de werking van een site. Ze vinden het leuk om uit te zoeken hoe iets in elkaar zit, en hoe ze het systeem naar hun hand te zetten. Niet zelden maken ze van die kennis hun beroep. Dat laatste brengt ons trouwens bij nog een mogelijke reden om online sociaal te zijn, je kan er gewoon geld mee verdienen. Getuige hiervan de grote schare "social media consultants" die de digitale wereld momenteel rijk is.
Elke actieve social media gebruiker wordt gemotiveerd door één of meerdere van deze factoren (of nog andere). Pas als we een duidelijk inzicht krijgen in de onderliggende psychologische en sociologische stromen kunnen we op een effectieve manier aan marketing gaan doen op sociale media. Ondertussen is het nog even behelpen met gezond verstand en buikgevoel.